Kurkuma (ostryż długi) - właściwości, działanie, suplementacja

Kurkuma to roślina stosowana powszechnie w sproszkowanej formie jako przyprawa w kuchni indyjskiej. Będąc podstawowym składnikiem kultowej mieszanki curry, nadaje potrawom charakterystyczny smak i aromat, cechuje ją także intensywny, złoty kolor. Z tego też względu stosuje się ją jako naturalny barwnik – głównie w przemyśle spożywczym. Warto wiedzieć jednak, że kryje w sobie wiele prozdrowotnych właściwości. Z tego bowiem względu od tysięcy lat medycyna chińska i ajurwedyjska wykorzystuje ją w celach leczniczych. W efekcie suplementy na bazie kurkumy stale zyskują na popularności. W niniejszym artykule opiszemy, czym jest kurkuma. Jakie korzyści płyną z jej suplementacji, kto powinien ją stosować i na co zwrócić uwagę, wybierając najlepszy suplement z kurkumą?

Spis treści:

Czym jest kurkuma?
Właściwości kurkumy
Działanie kurkumy
Suplementy z kurkumą w tabletkach
Jak dawkować kurkumę?
Przeciwskazanie do stosowania kurkumy

Kurkuma – co to jest

To zmielone kłącze lub łodyga ostryżu. Ostryż długi to roślina z gatunku bylin, z rodziny imbirowatych. Naturalnie porasta tereny Indii, uznawanych za jej ojczyznę, w których wykorzystywano ją od ponad 4000 lat. Jest także uprawiana w innych krajach o klimacie tropikalnym, np. w Indonezji czy Bangladeszu. Kraje południowoazjatyckie są aktualnie największym producentem tej rośliny, ponieważ to właśnie ich kultura związana jest ściśle z uprawą kurkumy. To tam pierwotnie używano jej w obrzędach religijnych i jako barwnik do tkanin. Obecnie zastosowanie kurkumy ma miejsce w gastronomii, branży kosmetycznej oraz przemyśle farmaceutycznym. Z uwagi na piękny, intensywny kolor, możemy spotkać się z jej określeniem jako “szafran indii”.

Pierwsze zmianki o kurkumie datowane są na 600 r. p.n.e., znajdując miejsce w starożytnych księgach Ajurwedy. Były to jedne z najstarszych na świecie traktatów medycznych. Opisywano ją tam jako środek leczniczy o właściwościach przeciwzapalnych, przeciwbakteryjnych i poprawiających trawienie. Wraz z rozwojem szlaków handlowych, kurkuma dotarła do innych części świata, w tym do Chin około 700 roku n.e., na Bliski Wschód oraz do Afryki Wschodniej. W średniowieczu dotarła do Europy, gdzie początkowo była stosowana jako substytut drogiego szafranu.

Kurkuma zyskała również znaczenie w wielu innych kulturach azjatyckich, m.in. w kuchni tajskiej, indonezyjskiej i perskiej. Jej popularność na Zachodzie wzrosła znacząco pod koniec XX wieku. Częściowo dzięki rosnącemu zainteresowaniu kuchnią etniczną, a także dzięki licznym badaniom naukowym, które potwierdziły jej korzyści zdrowotne.

Dzisiaj kurkuma jest ceniona nie tylko jako przyprawa, ale również jako składnik suplementów diety. Głównym aktywnym składnikiem kurkumy jest kurkumina, która jest przedmiotem badań w kontekście leczenia i zapobiegania wielu chorobom, w tym chorobom serca, cukrzycy, raka i chorób neurodegeneracyjnych.

Współczesne zastosowanie kurkumy jest więc wynikiem długiej historii, która rozpoczęła się w starożytnych Indiach i rozprzestrzeniła się na wiele kultur i regionów na całym świecie.

Kurkuma, ostryż długi – właściwości

Za prozdrowotne właściwości kurkumy odpowiadają zawarte w niej substancje aktywne, czyli związki polifenolowe, nazywane inaczej kurkuminoidami. Jednym z tych związków jest kurkumina. To ona odpowiada za charakterystyczny kolor kłącza i jego pikantny smak. Stanowi również główne źródło szeregu korzyści płynących z suplementacji kłącza Ostryżu. Co istotne, kurkumina cechuje się niskim poziomem przyswajalności w naszym organizmie. Naturalnie w korzeniu kurkumy znajduje się ok 3%-10% kurkuminy. Z tej już niewielkiej ilości, zaledwie 1% wchłania się do organizmu. Wynika to ze słabej absorpcji w jelitach, a dodatkowo zanim dotrze do krwioobiegu, ulega metabolizacji w wątrobie. Dlatego też kurkuma w formie tradycyjnej przyprawy nie jest najlepszym źródłem kurkuminy. Zdecydowanie lepiej zdecydować się na suplement, w którym jedna kapsułka zawiera wyekstrahowaną już z kurkumy kurkuminę, w odpowiednio wysokim stężeniu.

Jak wspominaliśmy we wstępie artykułu, kurkumę z powodzeniem stosuje się od tysięcy lat w naturalnych medycynach Indii i Chin. Już wtedy zauważono bowiem jej pozytywny wpływ na łagodzenie dolegliwości bólowych w toku menstruacji czy schorzeń układu pokarmowego. Używano jej także jako remedium na pasożyty, a dzięki gorzkiemu posmakowi wykorzystywano ją w ajurwedzie do wzmocnienia ognisk trawiennych, nazywanych “agni”. Warto wspomnieć, iż kurkuma prócz kurkuminy zawiera również inne związki, które mogą synergicznie wspomagać jej działanie terapeutyczne.

Kurkumina była i jest przedmiotem wielu badań. Na ich podstawie obecnie wiemy już konkretniej, z czego wynika jej efektywność w leczeniu wielu dolegliwości. Polifenol ten wykazuje działanie przeciwzapalne, przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwgrzybicze.

Właściwości antyoksydacyjne kurkuminy

Jest naturalnym antyoksydantem, który neutralizuje wolne rodniki dzięki swojej strukturze chemicznej, umożliwiającej oddanie atomu wodoru. Wolne rodniki to niestabilne cząsteczki, które mogą uszkadzać komórki, prowadząc do przedwczesnego starzenia się i rozwoju chorób przewlekłych oraz nowotworów. Sama w sobie kurkumina wzmacnia także aktywność własnych przeciwutleniaczy organizmu, takich jak glutation, superoksyd dysmutaza (SOD) i katalaza, co zwiększa ogólną zdolność do przeciwdziałania stresowi oksydacyjnemu.

Tym sposobem kurkumina dba o ogólnie pojętą homeostazę organizmu. Przyczynia się do ochrony DNA i białek komórkowych przed uszkodzeniami oksydacyjnymi i wspierania zdrowia na poziomie komórkowym. Regularne przyjmowanie kurkuminy może spowalniać procesy starzenia się, w tym opóźnianie pojawienia się zmarszczek i zmniejszanie ryzyka chorób związanych z wiekiem, takich jak choroby serca, cukrzyca typu 2 czy niektóre rodzaje nowotworów. Kurkuma, jako naturalny składnik antyoksydacyjny, jest coraz częściej dodawana do kosmetyków i produktów do pielęgnacji skóry, co podkreśla jej rolę w zachowaniu młodego wyglądu i zdrowia skóry.

Właściwości przeciwzapalne kurkuminy

Właściwości silnie przeciwzapalne kurkuminy na ten moment wydają się być jej “specjalną mocą”. Warto bowiem wiedzieć, że stan zapalny, czyli naturalna reakcja organizmu na toczącą się infekcję, przebyty uraz lub wpływ stresu, jest czynnikiem prowokującym wiele chorób. Możemy do nich zaliczyć otyłość, choroby neurodegeneracyjne mózgu (jak np. Parkinson czy Alzheimer), nowotwory.

Kurkumina, aktywny składnik kurkumy, moduluje wiele cząsteczek sygnałowych zaangażowanych w procesy zapalne. Działanie to obejmuje hamowanie czynników transkrypcyjnych (takich jak NF-κB), cytokin (np. TNF-α, IL-1), enzymów (takich jak COX-2) oraz białek adhezyjnych, które odgrywają kluczową rolę w rozwoju i podtrzymywaniu stanu zapalnego w organizmie. Poprzez te mechanizmy kurkumina może zmniejszać produkcję prozapalnych mediatorów, co przekłada się na łagodzenie stanów zapalnych i bólowych. Właściwości przeciwzapalne kurkuminy zostały porównane do działania niektórych leków przeciwzapalnych, ale bez ich skutków ubocznych.

Działanie kurkumy. Jak ją stosować?

Z uwagi na działanie przeciwzapalne kurkuminy, suplementy z kurkumą warto stosować w przypadku wielu dolegliwości. Jej właściwości działają w sposób wielotorowy i synergiczny.

Cholesterol a kurkuma

Zawarta w kurkumie kurkumina hamuje utlenianie lipidów, wspomaga przemianę materii cholesterolu w wątrobie oraz ułatwia jego usuwanie z organizmu, co wpływa na regulację poziomu cholesterolu. Szczególnie istotna jest w tej kwestii jej zdolność do obniżania poziomu cholesterolu LDL, znanego jako “zły” cholesterol, który jest jednym z głównych czynników ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego. Regularne spożywanie kurkumy może również przyczynić się do wzrostu poziomu cholesterolu HDL, czyli “dobrego” cholesterolu, który odgrywa rolę w ochronie serca przed chorobami. Potwierdza to wiele przeprowadzonych badań, m.in. badanie opublikowane w “Nutrition Research”.

Wpływ kurkumy na zdrowie układu krążenia

Kurkuma poprawia pracę serca oraz chroni układ krwionośny przed uszkodzeniami ze strony wolnych rodników, co jest kluczowe w profilaktyce miażdżycy. Dzięki zwiększaniu produkcji azotu reguluje ciśnienie krwi. Poprawia funkcję śródbłonka naczyniowego, wpływającą na zdolność naczyń krwionośnych do rozszerzania się i zwężania. Funkcja ta bezpośrednio odpowiada za prawidłowe ciśnienie krwi. Kurkumina zapobiega agregacji płytek krwi, w efekcie w sposób kompleksowy chroni przed zakrzepami, udarami i zawałem.

Kurkumina obniża poziom cukru

Dzięki poprawianiu wrażliwości tkanek na insulinę, działa również korzystnie na poziom cukru, poprawiając kontrolę glikemii. Może wręcz zapobiegać cukrzycy typu 2. Dowiedli tego naukowcy w artykule ukazanym w “International Journal of Endocrinology and Metabolism”.

Korzyści kurkumy dla zdrowia mózgu

Kurkumina dzięki właściwościom przeciwzapalnym oraz antyoksydacyjnym chroni mózg przed uszkodzeniami. Wykazuje bowiem działanie przeciwzapalne i przeciwutleniające, co może być korzystne w zwalczaniu stresu oksydacyjnego i stanu zapalnego w mózgu. Są to czynniki przyczyniające się do postępu chorób neurodegeneracyjnych, takich jak choroba Alzheimera czy Parkinsona Badania na szczurach wykazały także, że utrudnia odkładanie się w mózgu splotów nieprawidłowego białka, tzw. płytek amyloidu. To one pełnią kluczową rolę w postępowaniu choroby Alzheimera. Badania sugerują, że kurkuma większa też stężenie białka BDNF, niezbędnego dla wzrostu neuronów i tworzenia nowych połączeń synaptycznych. Jest to istotne zwłaszcza w obszarze hipokampa, który jest kluczowy dla procesów uczenia się i zapamiętywania. Dlatego też suplementacja kurkumy może wpływać pozytywnie na funkcje poznawcze. Zalecane jest dalsze badanie wpływu kurkumy na ochronę przed chorobami neurodegeneracyjnymi i potencjalne włączenie jej do strategii terapeutycznych.

Kurkuma na stawy

Kurkuma poprawia kondycję stawów, wyciszając stany zapalne towarzyszące np. reumatoidalnemu zapaleniu stawów. Badania wykazały, że pacjenci doświadczający bólu stawów i sztywności mogą zauważyć poprawę po suplementacji kurkuminą. Może także przynosić ulgę osobom cierpiącym na bóle mięśniowe, na przykład po intensywnym wysiłku fizycznym, dzięki redukcji stanu zapalnego i percepcji bólu. Ponadto, kurkumina może być stosowana jako środek wspomagający w leczeniu zapalenia mięśni (miopatii) i innych schorzeń o charakterze zapalnym.

Wpływ kurkumy na układ pokarmowy

Obecnie coraz częściej docenia się jej zbawienny wpływ na wątrobę – działa bowiem hepatoprotekcyjnie (ochronnie na wątrobę) w podobnym stopniu co kultowy mniszek, ostropest czy karczoch. Zmniejszając stan zapalny w wątrobie, automatycznie zmniejsza jej obrzęk i ułatwia wydalanie toksyn. Pobudza ją do produkcji żółci, a żołądek do wytwarzania kwasu żołądkowego, dlatego poprawia procesy trawienia oraz umożliwia efektywniejszy rozkład tłuszczów w diecie. Tym samym przyczynia się do zmniejszenia wzdęć i niestrawności, poprzez wspomaganie procesów trawiennych i zmniejszenie stanu zapalnego w przewodzie pokarmowym. Pomaga także w utrzymaniu zdrowego środowiska jelitowego, co jest niezbędne dla prawidłowego trawienia.

Stany zapalne są często obecne w chorobach żołądkowo-jelitowych, takich jak zespół jelita drażliwego (IBS) czy choroba Crohna. Kurkumina może więc odgrywać ważną rolę w łagodzeniu tych stanów zapalnych, przyczyniając się do redukcji objawów. Regularne stosowanie kurkumy może mieć korzystny wpływ na ogólną funkcję żołądkowo-jelitową, zmniejszając dolegliwości takie jak ból brzucha, skurcze, nieregularne wypróżnienia czy ogólne dyskomforty jelitowe. Wspomaganie zdrowia przewodu pokarmowego przez kurkumę może również przyczynić się do lepszego wchłaniania składników odżywczych z pożywienia.

Kurkumina podnosi odporność

Wykazuje silne właściwości przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe, co czyni ją pomocną w zapobieganiu i walce z różnymi rodzajami infekcji. Może bowiem zakłócać struktury komórek bakteryjnych i wirusowych oraz hamować ich zdolność do rozmnażania. Włączenie kurkumy do codziennej diety wspiera prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego. W efekcie może przyczynić się do naturalnej ochrony organizmu przed patogenami. Pomaga ona w aktywacji komórek odpornościowych, takich jak limfocyty T oraz makrofagi, które są kluczowe w obronie organizmu przed infekcjami. Przy okazji wspiera prawidłowe funkcjonowanie bariery śluzowej jelit, która stanowi pierwszą linię obrony przed patogenami. Wzmocnienie tej bariery to ważny element profilaktyki zdrowotnej, który warto omówić w kontekście ogólnego wsparcia odporności.

Potencjał przeciwnowotworowy kurkumy

Badania prekliniczne wykazały, że kurkumina, główny składnik aktywny kurkumy, może odgrywać rolę w hamowaniu wzrostu komórek nowotworowych. Jest to możliwe dzięki jej zdolności do interferencji z różnymi molekularnymi ścieżkami zaangażowanymi w rozwój, wzrost i rozprzestrzenianie się komórek rakowych. Kurkumina może wpływać na działanie czynników wzrostu, kinaz białkowych i czynników transkrypcyjnych, które są odpowiedzialne za cykl komórkowy nowotworu. Przez modyfikowanie tych ścieżek, może potencjalnie zapobiegać proliferacji komórek nowotworowych. Mechanizm ten może mieć zastosowanie w profilaktyce lub jako terapia wspomagająca w leczeniu nowotworów.

Apoptoza jest naturalnym procesem, w którym uszkodzone lub niepotrzebne komórki są programowo eliminowane z organizmu. W komórkach nowotworowych często dochodzi do zaburzeń w tym procesie, co przyczynia się do ich niekontrolowanego rozrostu. Kurkumina wykazuje zdolność do indukowania apoptozy właśnie w komórkach nowotworowych, przywracając w pewnym stopniu normalną równowagę w procesie eliminacji komórek. Mechanizm wpływu kurkuminy na apoptozę obejmuje aktywację szlaków sygnałowych wewnątrzkomórkowych i zewnętrznych, które prowadzą do śmierci komórki. Dodatkowo, może ona zmniejszać wyrażenie białek związanych z unikaniem apoptozy przez komórki rakowe, co może wspierać tradycyjne metody leczenia, takie jak chemioterapia.

Wykorzystanie kurkumy w kosmetyce i leczeniu chorób skóry

Trądzik jest często wynikiem stanu zapalnego i nadprodukcji sebum przez gruczoły łojowe. Stosowanie kurkumy może pomóc w redukcji stanu zapalnego i ograniczeniu produkcji sebum, co przyczynia się do zmniejszenia występowania wyprysków. Łuszczyca jest chroniczną chorobą autoimmunologiczną charakteryzującą się przyspieszonym cyklem wzrostu komórek skóry, co prowadzi do tworzenia się czerwonych, łuszczących się plam. Kurkumina może modulować aktywność układu odpornościowego i zredukować stan zapalny, co może przynieść ulgę osobom cierpiącym na łuszczycę.

Kurkumina posiada także właściwości antyoksydacyjne, które są korzystne w procesie gojenia ran. Antyoksydanty pomagają w ochronie komórek przed uszkodzeniami wywołanymi przez wolne rodniki, przyspieszają regenerację skóry i mogą przyczyniać się do poprawy wyglądu blizn. Działanie przeciwstarzeniowe kurkuminy wynika z jej zdolności do ochrony skóry przed uszkodzeniem spowodowanym promieniowaniem UV, co jest jednym z głównych czynników przyspieszających proces starzenia się skóry. Kurkumina może także stymulować produkcję kolagenu i pomagać w utrzymaniu elastyczności i jędrności skóry, co przekłada się na młodszy wygląd.

Kurkuma w tabletkach – suplementy diety zawierające kurkumę

Kurkuma C3 Dr Ewa Dąbrowska to wysokiej jakości suplement diety na bazie Ostryżu długiego. Zawiera aż 3 rodzaje tetrahydrokurkuminoidów: Tetrahydrocurcumin, Tetrahydrodemethoxycurcumin oraz Tetrahydrobisdemethoxycurcumin. Na tle innych form kurkuminoidów, wyróżnia się lepszą wchłanialnością, biodostępnością i stabilnością w fizjologicznym pH. Kurkuma z serii Dr Ewy Dąbrowskiej standaryzowana jest na aż 95% tetrahydrokurkuminoidów. Suplement nie zawiera glutenu, laktozy i jest w 100% wegański (kapsułka z hydroksypropylometylocelulozy). Zobacz pozostałe suplementy Dr Ewa Dąbrowska.

Kurkuma C3 Dr Ewa Dąbrowska 60 kaps.

Oceniono 5.00 na 5

69.00 zł

Ilość

Dodaj do koszyka

Kurkuma – dawkowanie

Kurkuma suplementacja: W przypadku kurkumy z linii Dr Ewy Dąbrowskiej, należy spożywać 1 kapsułkę dziennie podczas posiłku, popijając dużą ilością wody. Jedna kapsułka preparatu dostarcza organizmowi 140 mg tetrahydrokurkuminoidów.

Kurkuma przeciwwskazania. Jakie są przeciwwskazania do stosowania kurkumy.

Warto zaznaczyć, że choć badania naukowe wskazują na obiecujące właściwości przeciwzapalne kurkuminy, nadal potrzebne są długoterminowe badania kliniczne, aby w pełni zrozumieć jej skuteczność i bezpieczeństwo stosowania jako leku przeciwzapalnego. Ponadto, zaleca się konsultację z lekarzem przed rozpoczęciem suplementacji kurkuminą, a zwłaszcza w przypadku osób już przyjmujących leki przeciwzapalne, aby uniknąć potencjalnych interakcji.

Suplementacja kurkumy lub kurkuminy może wchodzić w interakcje z niektórymi lekami, w tym z lekami przeciwzakrzepowymi lub przeciwpłytkowymi. Związki aktywne w kurkumie mogą wzmacniać działanie tych leków, zwiększając ryzyko krwawień. Ponadto, kurkumina może wpływać na metabolizm leków w wątrobie, interferując z enzymami cytochromu P450, które są odpowiedzialne za rozkład wielu substancji. Może to prowadzić do zmiany stężenia leków we krwi, co w rezultacie może wpływać na ich skuteczność i bezpieczeństwo stosowania. Przyjmowanie kurkumy w dużych ilościach w połączeniu z lekami obniżającymi poziom cukru we krwi może prowadzić do zbyt niskiego poziomu glukozy, co jest szczególnie istotne dla osób cierpiących na cukrzycę.

Osoby z zaburzeniami krzepnięcia krwi lub te, które mają zaplanowane operacje chirurgiczne, powinny zachować szczególną ostrożność przy stosowaniu kurkumy. Wynika to z jej potencjalnej właściwości przeciwzakrzepowej. Kurkumina może również podrażniać przewód pokarmowy, co może prowadzić do dolegliwości żołądkowych, zwłaszcza przy przyjmowaniu w dużych dawkach. Istnieje również ryzyko, że nadmierne spożycie kurkumy może przyczynić się do powstania kamieni żółciowych lub zaostrzenia istniejących problemów z pęcherzykiem żółciowym. W rzadkich przypadkach, stosowanie kurkumy, szczególnie w postaci suplementów, może prowadzić do alergicznych reakcji skórnych lub innych objawów alergii.

Wskazówki dotyczące bezpiecznego stosowania

1. Zawsze konsultuj się z lekarzem przed rozpoczęciem stosowania kurkumy jako suplementu. Szczególnie jeśli przyjmujesz inne leki, masz istniejące schorzenia lub planujesz operację.
2. Rozpocznij od małych dawek i obserwuj reakcję organizmu, aby uniknąć ewentualnych działań niepożądanych.
3. W przypadku wystąpienia jakichkolwiek niepokojących objawów, takich jak podrażnienie żołądka, alergiczne reakcje skórne czy nadmierne krwawienie, niezwłocznie przerwij stosowanie i skonsultuj się z lekarzem.
4. Pamiętaj, że naturalne nie zawsze znaczy bezpieczne dla każdego, a suplementy nie zastąpią zróżnicowanej diety i zdrowego stylu życia.
5. Bądź na bieżąco z najnowszymi badaniami dotyczącymi kurkumy, aby móc podejmować informowane decyzje dotyczące jej stosowania.

Podsumowanie

Zachęcamy do kontynuowania odkrywania i poznawania bogatego spektrum właściwości kurkumy. Istnieje wiele publikacji, zarówno naukowych, jak i popularnonaukowych, które oferują cenne informacje na temat tego, jak kurkumina może wpływać na nasze zdrowie i samopoczucie. Poznanie aktualnych badań i wiedzy na temat kurkumy może pomóc w świadomym włączaniu jej do diety i codziennych praktyk zdrowotnych.

Bibliografia:

Aggarwal, B. B., & Harikumar, K. B. (2009). Potential therapeutic effects of curcumin, the anti-inflammatory agent, against neurodegenerative, cardiovascular, pulmonary, metabolic, autoimmune and neoplastic diseases. The International Journal of Biochemistry & Cell Biology, 41(1), 40-59.
Hewlings, S. J., & Kalman, D. S. (2017). Curcumin: A review of its’ effects on human health. Foods, 6(10), 92.
Goel, A., Kunnumakkara, A. B., & Aggarwal, B. B. (2008). Curcumin as “Curecumin”: from kitchen to clinic. Biochemical Pharmacology, 75(4), 787-809.
Menon, V. P., & Sudheer, A. R. (2007). Antioxidant and anti-inflammatory properties of curcumin. The molecular targets and therapeutic uses of curcumin in health and disease, 595, 105-125.
Gupta, S. C., Patchva, S., & Aggarwal, B. B. (2013). Therapeutic roles of curcumin: lessons learned from clinical trials. The AAPS Journal, 15(1), 195-218.